کتابخانه موسسه آموزش عالی ناصرخسرو

هیچ سنجشی بی خطا نیست. هر قدر هم که ابزار سنجش ما دقیق و هر قدر تلاش ما برای مشاهده دقیق باشد باز همواره سنجش آمیخته با خطاست. هر نوع سنجشی شامل درجه ای از خطاست که به آن " خطای سنجش " می گویند. اما هدف ما این است که خطای سنجش را تا حد امکان کاهش دهیم.

 مهمترین معیار درستی سنجش , اعتبار آن است یعنی سنجش واقعا سنجش همان چیزی باشد که قصد سنجش آن را داریم. سنجش باید از ثبات هم برخوردار باشد یعنی هرگاه آن را دوباره تکرار کنند به همان نتایج برسند. این ثبات سنجش را پایایی می خوانند. البته وقتی سنجش از اعتبار برخوردار نباشد پایایی آن هم مناسبتی نمی یابد.

قبل از بکارگیری ابزارهای اندازه گیری لازم است پژوهشگر از طریق علمی، ‌نسبت به روا بودن ابزار اندازه گیری مورد نظر و پایایی آن که مکمل هم بحساب می آیند اطمینان نسبی پیدا کند. ابزاری که برای جمع آوری داده ها مورد استفاده قرار میگیرد درمرحله نخست باید از روایی )اعتبار( برخوردار باشد و درمرحله دوم باید پایایی )اعتماد( داشته باشد . در واقع یکی از شروطی که باعث می شود یک تحقیق روایی داشته باشد این است که ابزار تحقیق، روایی داشته باشد.

 👈مفهوم روایی (Validity) پاسخ دهنده این است که ابزار اندازه ­گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را می سنجد. موضوع روایی از آن جهت اهمیت دارد که اندازه ­گیری­های نامتناسب می­تواند هر پژوهش علمی را بی ارزش سازد.

👈 مفهوم پایایی (Reliability) قابلیت تکرار روش یا ابزار اندازه گیری است. میزان سازگاری نتایج حاصل از اجرای مجدد آزمون با ابزار اندازه گیری را پایایی گویند. اگر روشی از پایایی برخوردار نباشد، داده های گردآوری شده روایی (اعتبار)نیز نخواهند داشت. در تحقیقات کمی به پایایی (Reliability) می گویند و در تحقیقات کیفی به آن Dependability می گویند.

❗️مثال:
 اگر بخواهیم شیوع کم وزنی هنگام تولد را در نوزادان یک زایشگاه بدانیم ، باید همه نوزادان تولد یافته را وزن کنیم . برای این کار می بایست از ترازوی مخصوص توزین نوزاد و آنهم ترازوی استاندارد استفاده شود تااهداف تحقیق را درست اندازه گیری کند و به عبارتی ابزار تحقیق از روایی برخوردار باشد. دراین  مثال سپس باید دید با چند بار وزن کردن آیا وزن یک کودک را در هر مرحله ، مشابه وزن قبلی نمایش می دهد تا به پایایی دست یابیم.